DESCRICIÓN, INTERESE E OBXECTIVOS DO PROXECTO “TALLERES DE DEMOSTRACIÓN DO USO DAS TIC’S PARA A INFORMACIÓN E A ORIENTACIÓN UNIVERSITARIA”

As Novas Tecnoloxías da Información e a Comunicación (TIC’s) resultan fundamentais para alcanzar unha sociedade informada. As sociedades contemporáneas enfróntanse ao reto de proxectarse e adaptarse a un proceso de cambio que ven avanzando moi rapidamente cara a construción de Sociedades do Coñecemento. Este proceso é dinamizado esencialmente polo desenvolvemento de novas tendencias na xeración, difusión e utilización do coñecemento.

As TIC’s ábrennos a posibilidade de acceder a múltiples espazos de información, sen límites de distancia xeográfica, fronteiras e incluso idioma, existindo diversidade de ferramentas telemáticas para a tradución. Para obter desta información un uso eficiente debe de ser correctamente xestionada e difundida.

Neste contexto, as Universidades da Eurorrexión organizan nas súas páxinas webs a recompilación da información xerada nas súas actividades diarias. Estes portais dixitais preséntanse como un punto de encontro e de acceso aberto entre as comunidades universitarias e a sociedade en xeral:

www.usc.eswww.udc.es www.uvigo.es

www.up.ptwww.uminho.pt www.utad.pt

 A través dos seus portais web, as Universidades ofrecer unha completa información sobre que se pode estudar e onde facelo, os contidos académicos, profesorado, saídas profesionais, as posibilidades de realizar estudios fora da casa, horarios, actividades culturais e deportivas, etc. Paralelamente créanse comunidades virtuais en redes sociais tan populares como facebook e twiter, podendo acceder calquera usuario aos seus contidos, e converterse nun mais da comunidade académica.

As TIC’s convértense neste contexto nunha ferramenta de consulta imprescindible para estudantes de ESO e Bacharelato, tendo en conta, ademais, que son moitos os estudantes que ao rematar 2º de bacharelato non dispoñen da suficiente información para unha selección meditada da titulación e universidade máis acorde con seus intereses académico e futuro profesional. E, incluso dentro da propia universidade, moitos estudantes descoñecen toda a información e orientación que esta pon a súa disposición e que, mediante as TIC’s, pode aportarlles ao longo de todo o seu percorrido académico.

A proposta de creación duns “Talleres de demostración de o acceso a información virtual das Universidades” atopa xustificación nos seguintes aspectos, sinalados a nivel nacional por diversos autores (Castellano, 1994, Pérez, 1998, Campoy e Pantoja, 199[1]; Planas, 2007; García-Antelo, 2010)[2]:

• A desorientación dos estudantes de secundaria e os altos niveis de fracaso escolar
• Escasa, inexistente e ineficaz orientación previa ao acceso a Universidade.
• A desorientación dos estudantes universitarios ante os retos da sociedade actual.
• A necesidade de orientación en todos os ámbitos (persoal, académico e profesional).
• A dificultade para acceder a titulación elixida na primeira opción tras superar as probas de Selectividade.
• A crecente heteroxeneidade  e masificación do estudante universitario.

• A gran diversificación, optatividade e flexibilidade do curriculum universitario.
• A necesidade de afrontar os cambios tecnolóxicos e sociais aos que se enfrontan os universitarios.
• A insatisfacción que xeralmente é expresada polos estudantes como consecuencia de malos servizos ou carencias en temas de orientación universitaria.
• As dificultades de inserción laboral dos titulados universitarios.
• A orientación ten que ser un proceso continuo, facéndose prioritaria nalgúns momentos da vida preuniversitaria e universitaria, especialmente para os alumnos comprendidos en grupos de risco.
• O potencial aproveitamento dos recursos que a Sociedade da Información no eido académico xa pon a disposición da sociedade, provendo a formación adecuada para o seu manexo. Deste modo, mediante a formación no uso das plataformas web das Universidades pódese axudar ao alumnado nas súas aspiracións, ampliando os seus horizontes en termos de metas de aprendizaxe, de desenvolvemento dunha carreira e de consolidación dun proxecto persoal e profesional.

Nesta problemática, detectase unha descoordinación entre a información xerada polas webs das Universidades e a súa difusión. Unha das principais dificultades é a escasa tradición orientadora:  o predominio dun modelo de intervención por medio dos servizos, nos que abundan intervencións puntuais e informativas, e nos que escasean as accións formativas (Pantoja & Campoy, 2001[1]) que xeren unhas capacidades e unha autonomía no uso desta información por parte do alumnado.

“APRENDER A APRENDER”

É difícil, pois, imaxinar unha universidade mellor sen unha mellora de servizos de apoio no acceso á información para os estudantes nos diferentes ámbitos da súa vida universitaria (a planificación e a xestión da carreira, a elección dun itinerario laboral, o acceso ao emprego, a toma de decisións, a oferta de cultura e lecer…).

Para que a orientación ao estudante sexa un elemento máis da calidade da ensinanza precísase difundir a información xa existente nas plataformas web das universidades e ensinar ao alumno a manexarse de maneira autónoma nestas xa antes de acceder ás Universidades. Isto facilitará o acceso e manexo de información que potencie o seu desempeño profesional e persoal. Por outra banda, a escaseza de recursos para o desenvolvemento da acción orientadora que existe nas Universidades pode verse paliada por esta formación inicial dos estudantes: o orientador poderá dedicar os seus esforzos á síntese e reflexión de toda a información recompilada, dedicándose a informar aos alumnos sobre como organizar a información recibida e estruturala de modo que lles poida ser útil, fomentando a independencia do alumno e liberándose de tarefas meramente mecánicas, pudendo dedicarse con máis efectividade ás labores de consulta e asesoramento.

A utilización cotiá das plataformas web das Universidades aporta valiosa información para a orientación profesional e persoal, así como recursos académicos para o percorrido universitario e laboral. A familiarización no uso destas ferramentas, permite o acceso a multitude de recursos como poden ser: Orientación e información abundante sobre as Titulacións de 1º e 2º ciclo, Titulacións de Grao adaptadas ao EEES, másteres, estudios de Doutoramento, Posgraos, Formación Continua: oferta formativa, as materias optativas, os itinerarios de formación, os horarios, matrícula on line, a planificación de exámenes, a proxección laboral. Enlaces a páxinas específicas das diferentes facultades con textos explicativos das mesmas, planes de estudo, información dos obxectivos de cada unha das materias, programa, información bibliográfica, estilos docentes e de aprendizaxe, aportacións de cada un dos profesores (apuntes, esquemas, orientacións, etc.), contactos dos profesores para a realización de calquera cuestión. Recursos académicos on line (dende documentos específicos a hipervínculos): bases de datos on line, museos virtuais, recompilacións de enlaces a institucións e temáticas  de interese académico. Estrutura e funcionamento da Universidade. Normativa referente aos estudantes e a calidade na docencia, na investigación, na organización docente, no Terceiro Ciclo, Posgrao, Formación Continua…; información sobre o Consello de Dirección e órganos de Goberno Colexiados. Información sobre servizos e recursos da comunidade universitaria como: bibliotecas, bases de datos, préstamo de libros, museos virtuais, residencias para o alumnado, servizo de deportes, servizo de cultura (ofertas de ocio saudable), servizos de apoio ao emprendemento e ao emprego, orientación académica e laboral,  etc. Enlaces aos diferentes Departamentos de Investigación, Institutos e Centros Singulares e Centros de Investigación vinculados ás Universidades, con información sobre as diferentes liñas de investigación que están desenvolvendo, direccións de contacto e maneiras de colaborar ou traballar neles. Acceso a bolsas, convocatorias de investigación, programas de mobilidade, convenios de cooperación educativa para a realización de prácticas en empresa, formación para a inserción laboral, ofertas de emprego… Información histórica, planos das cidades onde se localizan os campus, transportes, taboleiro de anuncios (busca de aloxamento…) etc.  TALLERES DE DEMOSTRACIÓN DO USO DAS TIC’S PARA A FORMACIÓN E ORIENTACIÓN UNIVERSITARIA Deste modo pretendemos realizar uns talleres de demostración do uso das TIC’s no ámbito preuniversitario (estudantes de segundo de Bacherelato) mediante o ensino do manexo e potencialidades das ferramentas web. As novas tecnoloxías poden poñer a disposición do profesional que desenvolverá os cursos, nun prazo relativamente corto, unhas estratexias e sistemas máis dinámicos, participativos e interactivos nos procesos de aprendizaxe relativos á adquisición de información persoal, académica e ocupacional, nos procesos de toma de decisións e nos itinerarios de inserción socio-laboral. A formación ao alumno sobre o funcionamento das plataformas virtuais das universidades enfocarase no desenvolvemento de estratexias que lle permitan o uso da información por si só e a planificación dos procesos de busca, asimilación, organización, análise, etc. como competencias sociais e comunicativas. Adicionalmente, os alumnos poderán beneficiarse noutros ámbitos deste proceso de familiarización coas plataformas web das Universidades: o manexo cotiá destas webs mostraralles opcións diarias de ocio saudable e cultural, promovendo estilos de vida san: teatro, concertos, obradoiros, recitais, etc. organizados e difundidos mediante as TIC’s polas Universidades. Mediante esta intervención cos “Talleres de demostración de o acceso a información virtual das Universidades” preténdese: Planear a orientación antes da vida universitaria, facilitándose a autonomía persoal no manexo das novas tecnoloxías e as plataformas de información das Universidades, coñecendo de antemán as opcións e as ofertas dispoñibles. Situar a orientación mediante o uso das TIC’s como un elemento permanente en toda a vida do estudante, e posteriormente, coa súa inserción na vida laboral, polo que ten que familiarizarse dende un principio coas ferramentas orientadoras e as posibilidades que as TIC’s teñen na súa traxectoria profesional e persoal. Estimular a participación e implicación do alumno na busca de información en soportes diversos, mediante o manexo no uso das novas tecnoloxías, desenvolvendo as súas competencias para obter información nos ámbitos citados. Mellorar a calidade do sistema educativo mediante a formación no uso das TIC’s e o acceso a información (mellorar o rendemento, paliar algunhas das causas do fracaso escolar…).         Sintetizar e integrar fontes diversas de información, fomentar o análise crítico da información manexada e mellorar a toma de decisións dos estudantes, creando un criterio máis amplo ante o coñecemento das distintas ofertas académicas e profesionais. Sacar a busca de orientación do seu contexto tradicional  e levala ás casas, ao espazo cotiá, ás familias. Servir de prevención aos diversos problemas que afectan á xuventude (xenofobia, racismo, alcoholismo, drogas…). Facilitar o acceso ao emprego, bolsas e mobilidade, mediante os variados taboeiros de ofertas das universidades e o bo uso de internet para a busca de oportunidades. As persoas que asistan ás xornadas poderán: o aclarar ideas sobre o seu futuro o tomar conciencia de si mesmos. o Interiorizar as oportunidades que existen nas plataformas web das universidades. o Aprender a tomar decisións tras coñecer as diferentes posibilidades que ten tras un proceso de reflexión. o Deseñar o seu itinerario profesional e persoal con maior criterio e coñecemento. o Prepararse para a transición á vida activa e ao mundo laboral.

O futuro inmediato que depara á orientación, en opinión de Benavent[1] (1999), ven da man dos cambios espectaculares no ámbito das novas tecnoloxías, a dixitalización da información e as redes sociais, que nos están lanzando a unha nova era. Estes cambios tecnolóxicos están producindo una profunda transformación das estruturas dos sistemas educativos, as carreiras e o mundo do traballo. Si se quere dar unha resposta axeitada temos que concienciar aos estudantes sobre a importancia das TIC’s e formalos correctamente para o seu uso dende idades temperás, a fin de dar resposta ás necesidades das relacións interpersoais, laborais e académicas dunha sociedade cada vez máis complexa y tecnificada.

Dende o noso punto de vista, o a educación no uso das TIC’s representa un avance para a Orientación Educativa, ao permitir co seu bo manexo, que esta acade cotas moi altas de efectividade no futuro persoal, familiar, académico e profesional dos alumnos que desenvolveran as habilidades necesarias para o seu uso.

Ademais, ao mesmo tempo, contribúe a abrir novos horizontes e acercarse moito máis á realidade social: a atención a diversidade, a multiculturalidade, a adecuación personalizada ao futuro vocacional e laboral. Unha sociedade diversa e en continuo cambio que se pode optimizar sensiblemente a través dunha utilización adecuada das TIC’s na orientación educativa.